نظر علما درباره بیت کوین

 الان در کشور یکی از بحث­هایی که در کنار رمز ارزها مطرح هست خلق پول بانک است. در حال حاضر بانک­ها خلق پول می­ کنند و بعضی از مراجع عظام تقلید از جمله آیت الله العظمی مکارم شیرازی حتی این را «أکل مال به باطل» گفته ­اند و بحث­ های مفصلی در این مورد شده است و الان هم قانون بانک مرکزی در مورد خلق پول در حال تغییر است. پولی یا نقدینگی که الان در اقتصاد جریان دارد سه شکل دارد؛ شکل اول همین اسکناس­ ها و سکه ­هایی که توسط بانک مرکزی چاپ می ­شود. شکل دوم آن ذخایری است که نزد بانک مرکزی هست و اصطلاحا آن را ذخیره قانونی می­ گویند. از ده تا سی درصدِ پولی که ما در بانک می­ گذاریم، بسته به سیاست­ های پولی بانک مرکزی، بانک مرکزی آن پول را به عنوان ذخیره قانونی بر می­ دارد، بخشی را کنار می­ گذارد و بخشی را در اختیار بانک­ ها قرار می ­دهد. شکل سوم سپرده ­های بانکی است که دست مردم هست. مجموع نقدینگی که الان ما داریم سه هزار هزار میلیارد تومان است که ۳ درصد آن اسکناس و سکه است و ۹۷ درصد آن در قالب خلق پولی است که توسط بانک­ها صورت می­ گیرد.

اینها بحث­ های پای ه­ایه ما هست که اگر اینها را بدانیم چه بسا نگاه جدیدی نسبت به رمز ارزها پیدا کنیم. یک مثال عرض می­ کنم؛ یک خان ه­ای به قیمت یک میلیارد است، من پول ندارم بخرم، بانک هم پول ندارد آن را بخرد. فرض کنیم من به فروشنده می­ گویم می­ شود این را مفت به ما بدهید؟ می ­گوید نه! بانک هم می ­گوید می ­شود این خانه را مفت به من بدهید؟ فروشنده می­ گوید نه نمی ­دهم. بعد بانک می­ گوید من می ­توانم برای شما یک کارت اعتباریِ یک میلیاردی بدهم، نگران هم نباش این یک کارت معمولی نیست، چون من دستگاه­ هایی را در فروشگاه ­ها گذاشته ­ام که همه به شتاب وصل هستند و کارت من را قبول می­ کنند. شما می ­خواستید خانه را بفروشید با پولش کالایی را بخرید یا خدماتی را اخذ کنید. من دستگاه­ ها را طوری چیده ­ام که این کارت را بکشی، کالا و خدمات به تو ارائه می ­دهند. فروشنده می ­گوید من حاضرم این خانه ­ام را به بانک بفروشم! من ندارم، چون بانک نیستم و چنین بستر خلق اعتبار را ندارم. تمام وام­ هایی که الان بانک­ ها می­ دهند همه در واقع همین خلق پولی است که توسط نظام بانکی صورت می ­گیرد. حدود سه چهار سال قبل ما سه چهار نفر خدمت آیت الله العظمی مکارم رفتیم و یک صحبتی با ایشان کردیم. ایشان تعجب کردند گفتند مگر می ­شود؟! این مثل این است که یک دستگاهی بگذارید و پول چاپ کنید و هر کالایی که خواستید بخرید. آن وقت یعنی حدود ۳ سال قبل ایشان وقتی فتوا دادند، از این حوزه سرو صدایی از خود ما عمامه به سرها بلند شد که آقا موضوع شناسی خوب صورت نگرفته و…

یک نشستی در مدرسه امام کاظم علیه السلام از طرف مؤسسه فقه اقتصادی طیبات، برگزار کردیم. قبل از جلسه آیت الله مکارم را دیدم و گفتم ما می­ خواهیم یک چنین نشستی برگزار کنیم. گفتند: دستت درد نکند، این طلبه­ ها پدر ما را در آوردند که ما آن حکم را دادیم. ما در آن جلسه مقاله آقای کمیجانی که الان معاون بانک مرکزی است و یکی از اساتید مطرح اقتصاد است، ارائه دادیم. در آن مقاله ایشان می­ گوید: در مورد خلق پول سه نظریه وجود دارد؛ نظریه اول بانک­ ها هیچ خلق پولی انجام نمی ­دهند بلکه سپرده ­ها را می­ گیرند به همان اندازه که سپرده گرفتند وام می ­دهند. ایشان می­ گوید این نظریه که اصطلاحا معروف به نظریه واسطه­ گری بانک ­ها هست یک نظریه مزخرف است. نظریه دوم، بانک ­ها مجموعاً با هم خلق پول می­ کنند. چون بانکی که وام می­ دهد، این وام می ­رود در فلان بانک و دوباره سپرده می­ شود از آنجا می ­رود فلان و… پس بانک­ها در مجموع با هم خلق پول می­ کنند، این هم نظریه مزخرفی است. سومین نظریه این است که هر بانک به تنهایی خودش خلق پول می ­کند، که در مورد همین نظریه دو نظر وجود دارد. ایشان در آن مقاله می ­گوید این نظر درست است. البته این قضیه فقط نظر ایشان نیست بلکه این نظریه از نظریات مطرحِ روی می ز اقتصاد است و آنهایی که دانش اقتصادی دارند و در دانشگاه اقتصاد خواندند می­ دانند.

 الان نظریه خلق پول از هیچ، توسط نظام بانکی را نمایندگان بانک مرکزی خودشان کاملا قبول دارند. یک بار بانک مرکزی می­ بیند دولت کسری بودجه دارد، پول چاپ می­ کند و خلق پول می­ کند، منافع این به جیب عموم مردم می­ رود، حال اگر منفعتی داشته باشد! یک بار این هست که کشور عراق و اقتصاد عراق و سوریه روی ایران باز شده و ما هر اندازه که تولیدات مان را بالا ببریم رشد اقتصادی کشور بالا می ­رود. اما الان پول نداریم، بانک مرکزی پول چاپ می ­کند و خلق پول می­ کند و به بنگاه اقتصادی تزریق می­ کند و بنگاه اقتصادی تولیدش را بالا می­ برد و اشتغال و رشد اقتصادی بالا می ­رود و منافع این صادرات در مجموع به کل کشور می ­رسد، این عیبی ندارد. مرجع پولی و حاکمیتی کشور، به ویژه اگر حکومت، حکومت اسلامی باشد، تشخیص داده تزریق پول الان به نفع کشور است و تزریق می­ کند و در واقع منافع این به کل کشور می­ رسد.

 اما یک بار، یک بانک تجاری و نه بانک مرکزی، مثلا بانک­ های خصوصی که سهام ­دار دارند و دنبال سود هستند، پول ندارد، بخش واقعی هم پول ندارد، آن بانک به برکت این دستگاه­ ها و کی بورد­ها و عدد­ها، در قالب کارت اعتباری پول چاپ می­ کند و تحویل طرف می ­دهد یا طرف با این کارت اعتباری یک شرکت هزار میلیاردی را می­ خرد. آن وقت ما بیاییم با بحث­ های فقهی بگوییم عناوین اولیه را نگاه می ­کنیم که ردع شارع نمی ­بینیم و… اگر فقه فردی نگاه بکنیم تاثیرش این می­ شود که سه هزار هزار میلیارد نقدینگی که سه درصد آن فقط پول اسکناس چاپ شده است به جامعه تزریق می ­شود. وقتی نقدینگی بالا رفت، تقاضا نسبت به کالا بالاتر می ­رود، تقاضا که بالاتر رفت اگر عرضه جوابگوی این تقاضا نباشد تورم بالا می­ رود، تورم که بالا رفت، ارزش کالای شما و تومان شما افت پیدا می­ کند و سودش را بانک به برکت خلق پول خودش، می ­برد. اما مضراتش را جامعه باید متحمل بشوند که دقیقا جلوی چشم ما است. یعنی ما نه از تحریم ضربه می ­خوریم و نه چیز دیگری، مشکلی که ما الان داریم نقدینگی بی رویه و خلق پولی است که توسط نظام بانکی صورت می ­گیرد به اضافه فساد و بی ­تدبیری که متأسفانه در بخش مدیریت است. این خلق پول که مضراتش را گفتیم همه در ذیل بستر­های قانونی صورت می ­گیرد. پس آن بانک تخلف یا کلاه برداری نکرده، سیستم این کشش را داشته است.

پیش فرضی که جناب استاد ترابی گرفتند و در فقرات آخر فرمایشات داشتند این بود که چرا دولت باید بتواند پول چاپ کند یا با چنبره دلار بر اقتصاد دنیا مخالف بودند و فرمودند که ما باید این زنجیر و این حصار را بشکنیم. این فرضی که جنابعالی گرفتید به نظر بنده فرض درستی نیست، در واقع می ­خواهید از چاله در بیاورید اما از آن طرف به چاه بیندازید. این استدلالی که فرمودید و در آخر توصیه کردید که مهندسان و… سریعا بیایند و رمز ارز تولید کنند بدون اینکه ذکر کرده باشید زیر نظر نهاد پولی کشور باشد. اگر هم نهاد پولی کشور مشکل دارد باید رفت از طریق قانونی درست کرد، به ویژه که ما در حکومت اسلامی هستیم. ما واقعا دنبال این هستیم که مشکلات را حل کنیم و الان برای این موضوع داریم می­ جنگیم. نظام سرمایه داری و لیبرالی بر اقتصاد کشور حاکم شده، ما روی مبانی و حتی مدل­ها کار می ­کنیم، اما مجموعه ه­ای از عوامل مدیریتی الان بر اقتصاد کشور چنبره انداخته که نمی ­گذارند به راحتی مدل مطلوب جلو را ببریم. نمی­ گویم ناامید باشید، ولی خوش خیال هم نباشید که این نظام سرمایه داری سود طلبی که منافع عده­ای را تأمین می­ کند به راحتی اجازه بدهد مدل مطلوب را پیاده کنید. کار، کار خیلی سختی است و جلوی چشم­ مان هم می ­بینیم.

 الان بررسی­ هایی دارند انجام می­ دهند و قطعا جناب آقای ترابی هم در جریان هستند، بانک مرکزی دارد تولید رمز ارزی به نام آریا کوین می­ کند و عیب هم ندارد. منافعی که رمز ارزها دارد تحت نظارت مرجع پولی هیچ مانعی ندارد، واقعا تشخیص دادند تولید کردند. مثلا آقایون می ­فرمایند که ما الان در تحریم ­ها نمی ­توانیم به حساب حزب الله لبنان برای تقویت جبهه مقاومت پول واریز کنیم اما از طریق بیت کوین و رمز ارزها می ­توانیم این کار را انجام بدهیم، فناوری رمز ارزها و عدم تمرکزی که گفته می­ شود، منظور این هست که در بانک مرکزی تمرکز پیدا نکرده است. دول استکباری نمی ­توانند واریزها و مبادلات ما برای یمن و… را نمی ­توانند رصد کنند و چون نمی ­توانند رصد کنند نمی ­توانند جلوی آن را بگیرند. الان با دلار و یورو و روبل می ­توانند ولی با رمز ارز و بیت کوین نمی ­توانند جلوی مبادلات ما را بگیرند. این یک منفعت، ولی این منفعت دلیل بر این نمی­ شود که بگویم هر کسی و هر مهندسی یک رمز ارزی را راه بیاندازد و بعد وقتی این را تبدیل به پول کرد، یعنی این می­ تواند در بازار به عنوان وسیله مبادله قرار بگیرد و برود یک خانه­ای را بخرد. آن آسیبی که در مورد خلق پول عرض کردم با بحث رمز ارز­ها با این نگاه یکسان هستند. اگر قرار باشد هر کسی بتواند یک اعتباری خلق کند و با آن کالا تهیه کند این فرد دارا شدنش به چه جهت هست؟ فقط بخاطر اینکه یک پولی را چاپ کرده یا رمز ارز به وجود آورده است؟ آیا از منظر شرعی ما می توانیم این را با «لاتاکلوا اموالکم بینکم بالباطل» تصحیح بکنیم یا نه؟

 خلاصه اینکه رمز ارز­ها با مزایا و منافعی که دارد، اگر ذیل نهاد پولی کشور صورت بگیرد خوب است. درست است دلار پدر مردم را در آورده و وسیله استکبار جهانی برای سیطره بر اقتصاد­های دیگر شده است. ولی رمز ارز­ها در هاله ه­ای از ابهام هستند و اطلاعاتی که ما در مورد این ها پیدا می ­کنیم مبتنی بر مقالاتی است که خودشان تولید کردند. خانم کاسپرسکای، که مدیر یک شرکت بسیار بزرگی به همین نام هست می­ گوید: بررسی­ های کامل نشان می ­دهد که این رمز ارزها توسط نهاد­های پولی و امنیتی امریکا راه اندازی شده است. با توجه به اینکه سیطره دلار توسط کشورهای مختلف در حال از بین رفتن هست. خود آمریکایی ­ها به نام­ های مجهولی، به نام ساتوشی و… این رمز ارز­ها را راه اندازی کرده­ است.

اما اینکه بگویید: یک فرد مجهولی خیرات امواتش مقاله ه­ای را نوشته و یک شبکه ه­ای را راه اندازی کرده و نخواسته که شناسایی بشود یا ترسیده اگر شناسایی بشود از بین برود، اینها حرف علمی نیست. بالاخره همه می ­پرسند چه کسی این زنجیره بلوکی یا بسته بلاک­چین را راه اندازی می­ کند؟ به صورت مبهم می­ گویند یک آدمی است به نام فلان، توری هم انداخته و… بعد فکر کنید تمام پیچیدگی ­هایی که در این هست کاملا کشف کردید و به هیچ وجه قابل رصد نیست، یعنی امری که در عرصه اینترنت بسیار بعید به نظر می­ رسد!

 ما یک جلسه ه­ای رفته بودیم در آن جلسه گفتند موبایل­ ها را بیرون بگذارید و باطری آن را هم در بیاورید. رفتیم داخل، دیدیم موضوع جلسه اتفاقا همین موبایل هست. یک هکر پشت پروژکشن نشست و یکی یکی گوشی هر کدام از ما را وارد شد، یعنی داخل موبایلی که خاموش است و باطری آن هم در آمده رفت. بعد می ­گویند که رمز پیچیده بگذار که اصلا کشف نشود! در حوزه دیجیتال و فناوری این حرف ­ها نیست. یک هکر می ­تواند به راحتی حساب­ های آمریکا و اسرائیل را از ایران هک بکند و به هم بریزد. پس این گزاره را که؛ تولید کننده بیت کوین یک انسان مجهول الهویه است، یک گزاره ساده انگارانه، در ابعاد موضوع شناسی فقهی، می­ دانم و به سادگی نمی­توانم از اینها بگذرم. برخی می­گویند بیت کوین بسیار پیچیده مهندسی شده و یک آدم مجهول سیستمی را طراحی کرده که به هیچ وجه تراکنش­ های مالی آن قابل رصد نیست و… دل­مان را به گزاره ­های اینترنتی و مقالاتی که در بستر­های اینترنتی راه اندازی شده خوش کرده ­ایم.

اما رغبت عقلا به بیت کوین؛ کدام عقلا را می­ گویید؟ اگر منظورتان مردم عادی است، اگر پست ­ترین کالا­ها را از طریق بستر­های تبلیغاتی و نت ورک مارکتینگ­ ها و … تبلیغ کنید مردم برای آن صف می­ بندند و رغبت پیدا می­ کنند و حاضر هستند برای آن پول بدهند، چون فکر می­ کنند دو روز دیگر فلان مقدار پول خواهد شد. ما این را نفی نمی ­کنیم که مردم الان رغبت پیدا کردند و حاضر هستند که در مقابل آن پول بدهند، اما آیا این معیار می ­شود برای ما که این را مال محسوب کنیم؟

این مباحث را با چهار معیار مورد بررسی قرار می ­دهیم؛ قاعده ممنوعیت اکل مال به باطل، قاعده لاضرر و قاعده لاغرر و… در بحث غرر و… من موافق جناب آقای ترابی هستم، خیلی قوی نمی ­توانیم در مورد غرری بودن رمز ارز­ها صحبت بکنیم، آن عناوینی که آقای ساتوشی کی بود و… نمی ­شود یک مستند قوی باشد که ما بگوییم خرید و فروش رمز ارز­ها غرری هست. اما در مورد اکل مال به باطل اگر بخواهیم وارد بشویم، به زیبایی آقای ترابی فرمودند ما اگر وضعیت سه اصطلاح را روشن بکنیم می ­توانیم در مورد اینها صحبت داشته باشیم و تا مبنا روشن نشود نمی ­توانیم در مورد اکل مال به باطل صحبت کنیم. این سه واژه، اکل و مال و باطل است. اکل که از نظر لغوی مشخص است، از نظر معنایی هر گونه تصرفات و استیفای منافع که صورت می­ گیرد را کلاً اکل می­ گوییم و فکر نکنم اختلافی در اینجا داشته باشیم. در مورد بای در بالباطل هم دوتا مطلب هست که این با، بای مقابله است یا بای سببیت است. که در مکاسب به قدر نیاز صحبت شده است. در مورد باطل هم آیا باطل شرعی است یا باطل عرفی است؟ که اگر باطل عرفی را بگیریم در واقع آن حداکثر را گرفتیم. اگر باطل شرعی بگیریم، ما جایی نداریم که آن باطل شرعی و عناوینی که در شرع مقدس آمده را بگوییم. ولی اگر باطل عرفی را بگیریم اینجا محل صحبت هست که باطل عرفی که می ­گوییم و مردم آن را در واقع باطل می ­دانند، آن چیست؟!

 سومین واژه هم مال هست که ایشان هم مطرح کردند مالیتی که ما می­گوییم باید ۵ ویژگیِ منفعت و مورد رغبت بودن و حلال بودن و ندرت نسبی و قابلیت اختصاص را داشته باشد، با این عناوین اگر بخواهیم بحث فقهی نسبت به رمز ارز­ها داشته باشیم باید ببینیم این منفعتی که الان در مورد مال مورد نظر است، در رمز ارزها آن منفعت چیست؟! منفعت ذاتی کاملا قابل فهم و مشخص است اما در مورد مال اعتباری که حتما باید معتبِری باشد، آن معتبِر در رمز ارز­ها آیا صلاحیت اعتبار دادن را دارد یا نه؟ صرف اینکه بگوییم هر کسی می­ تواند یک چیزی را اعتبار بدهد کفایت نمی ­کند. این کاغذی که به عنوان چک برای بدهی خودم به شما می ­دهم، یک اعتباری به این چک دادم و این کاغذ در دادگاه ­ها و محاکم قضائی مورد قبول قرار می ­گیرد و این یک ورق بهادار می­شود که حکومت پشتوانه آن است. اینجا معتبِر یک اعتباری دارد و صلاحیت اعتبار را هم دارد. اما اینکه در مال اعتباری هر کسی به یک چیزی اعتبار بدهد و ما بگوییم منفعت دارد پس مال است درست نیست. البته عرض کردم با صف بستن مردم برای خریدن بیت کوین، این اعداد و ارقام اعتبار پیدا نمی­ کنند. چون رفتار­های افراد گاهی بخاطر شرایط مقطعی است که در نظر گرفته­اند. اینها گاهی رفتار­های هیجانی و گاهی متاثر از تبلیغات و گاهی به خاطر سودجویی­ است. با بسترهای تبلیغاتی که الان وجود دارد به راحتی می­ توانید یک چیز متعفن و بدبویی که مردم بینی­شان را می­ گیرند و اصلا چندش آور است، در معرض فروش بگذارید و اگر مردم بفهمند که این را امروز بخرند، به هر دلیلی، و فردا بفروشند، سود خواهند کرد، می­ روند و صف می ­ایستند و آن را امروز می­ خرند تا فردا بفروشند و سود کنند. تبلیغات امروز به راحتی می­تواند یک چیزی را در ذهن شما تبدیل به ارزش کند حال آنکه شما تا دیروز می ­گفتید این چیز اصلا ارزشی ندارد. امروزه کُد برخی مراحل بازی­ های کامپیوتری با قیمت­ های بالا خرید و فروش می­شود، بعد ما بگوییم اصلا برای یک فقیه مهم نیست که چه چیزی خرید و فروش می­ شود، بلکه مهم این است که این مورد رغبت قرار گرفته و شارع مقدس هم این را قبول کرده است!

 ما در بحث منفعت داشتن به ویژه در بحث اعتباری، اگر خیلی خیلی کوتاه بیاییم که مالیّت مال اعتباری را به ویژه در کالا­های عمومی قبول بکنیم، نکته این هست که آن معتبِر، صلاحیت اعتبار دادن را داشته باشد.

یکی از وظایفی که برای پول مطرح شده، ذخیره ارزش است. این ذخیره ارزش در مورد رمز ارز­ها و سایر پول­های اعتباری که هر کس خودش بخواهد ایجاد بکند و معتبِر یک نظام یا مرجع پولیِ صلاحیت دار نباشد، ارزش مال من در این پول چگونه می ­خواهد حفظ بشود. استاد ترابی فرض گرفتند که این پول دیجیتال نابود شدنی نیست و امکان ندارد از بین برود. ما همین الان در یک هفته می ­بینیم صد میلیون تومان قیمت یک بیت کوین بالا می­رود و دفعه بعد صد میلیون پایین می­ آید و هیچ بانک مرکزی و هیچ یک از نهادهای کشور پشتوانه این نیست. حتی خلق پولی که این همه مورد نقد قرار می­ گیرد، از نظر ظلم بودن و از نظر دارا شدنِ بلاجهت، اما می ­گوییم حداقل در بستر یک نهاد پولی دارد صورت می ­گیرد. اگر چه خلق کرده و در اختیار من قرار داده اگر فردا به هر نحوی به بانک مرکزی بروم بانک مرکزی حاضر است این اعتبار را تبدیل به اسکناس کند، یعنی اسکناس به من می­دهد چون پشتیبان دارد. اگر فردا ارزش این بیت کوین یک دفعه پایین آمد یا از بین رفت. واقعا چگونه می­ توانید بگویید که این وسیله حفظ ارزش هست؟!

 بنابراین اگر بیت کوین یا پول­های رمز ارز را به عنوان پول در نظر بگیریم. پول یک کالای عمومی است که پدید آورنده و اعتبار دهنده آن باید نهاد پولیِ صلاحیت­ دار و مُجازی باشد که منافع عمومی را پشتیبانی بکند چون پول­ها تبدیل به وسیله مبادله و حفظ ارزش می ­شود و نیاز به پشتیبانی دارد. یا اینکه اگر خودش تولید نمی­ کند تأیید و پشتیبانی دارد مثل دلار، دلار با اینکه پول بین المللی هست ولی بانک مرکزی، به عنوان نهاد بالادستی که منافع عمومی را پشتیبانی می ­کند، آن را حمایت می­ کند.

 من یک پولی را می­ خواهم در اختیار حزب الله لبنان قرار بدهم، اگر بتوانیم با بیت کوین در اختیارش قرار بدهند، باز هم این رساندن پول نمی ­تواند مبنای فقهی برای تأیید یک کالا قرار بگیرد. بنابراین در رمز ارزها اولا یک فضای بسیار مبهمی وجود دارد و پشتیبانی برای آن وجود ندارد و ثانیا تعریف­ های پول و مال را نمی ­توانیم به طور کامل در این پول داشته باشیم.

نکات حجت الاسلام والمسلمین ترابی در مورد نقد­های حجت الاسلام و لمسلمین عبادی

نکته اول اینکه امر اجتماعی بودن پول را ما هم قبول داریم، اما هر امر اجتماعی لازم نیست که زیر نظر و در کنترل حاکمیت باشد و نظارت کافی است. بنا بر ادله ما امر اجتماعی بودن باعث نمی ­شود که حاکمیت بالمباشره آن امر را در دست بگیرد. سابقه پول را در زمان پیامبر ببینید، پیامبر اقدام به ضرب سکه نکردند بلکه با درهم ایرانی و دینار رومی معاملات انجام می ­شد. ضمن اینکه روایات صحیح السند در کافی و دیگر کتب داریم که لازم نیست وسیله مبادله حتما حاکمیتی باشد. این در نظر اهل سنت است که ضرب سکه را مربوط به حاکمیت می ­داند و شیعه چنین نظری ندارد. البته اگر با عنوان حکم ثانوی بگویید بحث دیگری است.

نکته دوم اینکه این رمز ارز­ها ضد خلق پول است چون بیت کوین حالت طلا را دارد و محدود است و اتفاقا باعث می­ شود مشکل خلق پول حل شود و یکی از مزایای رمز ارز­ها حل مشکل خلق پول است.

 نکته سوم اینکه ما نفی نمی­ کنیم پشت این رمز ارز­ها سرویس­ های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا باشد اما بیشتر دانشمندان می­ گویند این رمز ارزها به اقتصاد آمریکا ضربه می­زند. و بخاطر همین امکان ما می­گوییم اقتصاد را فقط به این وابسته نمی­ کنیم بلکه تنوع می ­بخشیم.

 نکته چهارم اینکه ارز دیجیتال باطل عرفی نیست چون وقتی عرف می­بیند یک مشکلاتی در پول هست که حل آن از این راه است اقبال می ­کند و اتفاقا باطل نیست.

 نکته پنجم اینکه صلاحیت اعتبار دو مرحله است که آقا ضیا و شهید صدر و دیگران در بحث وضع مطرح کرده ­اند. مرحله اول جعل اعتبار و مرحله دوم مقبولیت است که اگر مقبولیت بیاید جعل ما اثر دارد و اگر مقبولیت نباشد جعل بی اثر است. پس در این موضوع در مرحله اول چند مهندس جمع می­شوند و جعل می ­کنند، اگر مقبولیت بیاید آن اعتبار و جعل صلاحیت پیدا می ­کند و اگر مقبولیت نیاید صلاحیت پیدا نمی­ کند. لذا اشکالات آقا عبادی از باب احتیاط است چنانچه آقایان هم از باب احتیاط ارز دیجیتال را کنار می ­گذارند.

نکات حجت الاسلام و المسلمین عبادی در پاسخ به حجت الاسلام و المسلمین ترابی

 نکته اول اینکه مقایسه ه­ای خلق رمز ارز با ضرب سکه در زمان پیامبر اشتباه است و این دو خیلی با هم فرق دارند چون در آنجا طلا و نقره خودش ارزش ذاتی دارد و اگر کسی بخواهد ارزش مبادله ­ای و پولی آن را ساقط کند باز هم ارزش ذاتی آن سر جای خودش هست. اما صحبت ما در مورد پول اعتباری است که در زمان رسول الله نبوده تا ایشان این را قبول یا رد کنند!

نکته دوم که در صحبت­ ها هم عرض شد غالبا رغبت مردم به رمز ارزها بخاطر رهایی از آسیب پولی و بانکی کشور نیست بلکه به خاطر منفعت طلبی است.  

از جمله موضوعات احکامی که امروز جامعه با آن درگیر بوده احکام خرید و فروش ارز دیجیتال است. 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، از جمله موضوعات احکامی که امروز جامعه با آن درگیر بوده احکام خرید و فروش ارز دیجیتال است. در اینجا نظر شش تن از مراجع تقلید درباره آن مورد بررسی قرار می گیرد.

حضرت آیت الله خامنه ای(دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

نظر علما درباره بیت کوین

 جواب: حکم تولید و خرید و فروش ارز دیجیتال، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.

آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)

سوال: خرید و فروش بیت کوین چه حکمی دارد؟

با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد از جمله اینکه: منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالبا اعتبار آن از سوی دولت ها پذیرفته نشده است و همچنین منشاء سوء استفاده های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.

 جواب: با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.

آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم.

آیت الله نوری همدانی(دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: ورود در این معاملات اشکال دارد.

آیت الله وحید خراسانی (دامت برکاته)

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: خرید و فروش آن باطل است.

آیت الله شبیری زنجانی (دامت برکاته)

سوال: معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟

جواب: چنانچه استفاده از این گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.

گفتنی است نظرات فقهی و شرعی آیات عظام و مراجع سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی(مد ظلهم العالی) برگرفته از سایت اسلام کوئست و نظر حضرت آیت الله خامنه ای، از سایت لیدر گرفته شده است.

© کلیه حقوق مادی و معنوی برای حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت محفوظ می‌باشد.

---

بیت کوین در چند سال اخیر با نوسانات فراوان قیمت و اوج گرفتن‌ های متوالی، نام خود را در سراسر دنیا بر سر زبان ‌ها انداخته است و افراد زیادی را به فکر و تحقیق وا داشته تا بپرسند بیت کوین چیست؟ هر چند پاسخ کامل به این پرسش به سادگی امکان ‌پذیر نیست اما به اجمال می توان گفت که بیت کوین یک نوع پول است؛ درست مانند طلا و نقره که سال ها توسط انسان ها برای تجارت استفاده می شدند که بعدها اسکناس و بعدتر حواله‌ ها و تراکنش‌ های بانکی جایگزین آنها شدند. تمام این ابزارها در برهه‌ هایی از تاریخ نقش پول را در مبادلات انسان ها داشته ‌اند. بیت کوین نیز یک نوع پول و وسیله تجارت بر بستر اینترنت است و در این موضوع بیشتر به حواله ‌ها و تراکنش‌ های بانکی شبیه است. در واقع بیت کوین یک پول یا ارز دیجیتالی است که به صورت الکترونیکی توزیع و استفاده می شود. شبکه این ارز دیجیتال به صورت غیر متمرکز و کاربر به کاربر است. هیچ شخص یا نهادی این شبکه را کنترل نمی‌ کند. ارز دیجیتال بیت کوین نمی ‌تواند خارج از برنامه ‌ریزی انجام شده، چاپ یا خلق شود و تعداد آن محدود است.

استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال یا همان بیت کوین چه حکمی دارد؟ آیا از نطر فقهی تولید آنها شرعی است؟ آیا معامله و خرید و فروش و سود حاصله از ارز دیجیتال جایز و حلال است؟ آیا مشتری مالک می شود؟

هر چند بیشتر فقها، تولید و خرید و فروش ارزهای دیجیتال –از جمله بیت کوین– را به خودی خود حرام نمی دانند، ولی با توجه به ابهامات و مفاسد احتمالی در این نوع ارزها، ورود به این معاملات را دارای اشکال دانسته و می گویند لازم است در این موضوع بر حسب قوانین عمل شود، البته برخی فقها در این زمینه فتوا به حرمت داده اند.

پول ملی توسط بانک مرکزیِ هر کشور یا منطقه منتشر می شود و دارای اعتبار است، اما «بیت کوین» و امثال آن توسط ماینرها (معدن چیان اینترنتی) و بر اساس مکانیسم ریاضی خاص و توافق عمومی تهیه می شود و اعتبار می یابد. مقامات اقتصادی کشور نسبت به این ارز دیجیتال هشدار داده اند. از جهت فقهی بیت کوین یک موضوع است و فقها موضوعات را از کارشناسان هر رشته ای دریافت و حکم (استخراج شده در روایات) را بر موضوع تطبیق و بیان می کنند. تا زمانی که این ارز پشتوانه دقیق و روشن مثل حمایت بانک مرکزی کشور را نداشته باشد بدون پشتوانه و ارزش است و اگر اقتصاد کشور را بر اساس آنچه کارشناسان اقتصادیمی گویند با پولشویی ها و دور زدن حق حاکمیت به خطر بیندازد از نظر شرع بدیهی است که دارای اشکال است.نظر علما درباره بیت کوین

آنچه که هست دلایل فقها بیش از این است که اینجا توضیح می دهیم برای مثال عناوینی در فقه اقتصادمطرح است مثل«قاعده غَرر» چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از غرر نهی کرده اند. غرر را چه عدم علم به کیفیت و جهالت در معامله چه خطر در زمینه معامله بدانیم، در این معاملات وجود دارد، به اذعان کارشناسان اقتصادی تا کنون کیفیت این معامله به خوبی روشن نیست و احتمال ضرر و نوسانات شدید در این بازار وجود دارد برخی از کارشناسان تعبیر به حباب ارزی دارند. یکی از مصداق های غرر فقهی این است که در این بازا هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست و اگر برای مردم مشکلی رخ بدهد یا حاکمان این شبکه ارزش این ارز را کاهش بدهند مشخص نیست چه بلایی سر خریداران می آید؟!

شاید بپرسید که همین مسئله نوسانات در ازر کشورها نیز وجود دارد، پاسخ می دهیم ارزهای ملی به این راحتی دچار نوسانات شدید نمی شوند و هیچ گاه پشتوانه خود را از دست نمی دهند چون پشتوانه آن  حاکمیت ملی یک کشور وجود دارد و اعتبارات آن کاملا روشن و مشخص و در دست کشور است. ما در سال های قبل شاهد بودیم که چطور گلد کوئست پول کشور را به تاراج برد و هیچ کسی پاسخگوی مردم نتوانست باشد!. «ناتالیا کسپراسکای که یکی از مؤسسان کسپراسکای و مدیر اجرایی ارشد گروه شرکت ها و متخصصان سیستم های امنیت سایبری اینفوواچ است، در سخنرانی خود در دانشگاه ایتمو در سنت پترزبورگ فاش کرد که بیت کوین برای تأمین مالی پروژه های جاسوسی آمریکا و انگلیس در سراسر جهان طراحی شده است. وی این ارز دیجیتال را «دلار۲» نامید».

بیت کوین بازاری با قواعد شناخته شده به مانند آنچه در سهام یا حتی بازار ارز وجود دارد نیست؛ در واقع بیشتر شبیه معامله گری در یک بازار سهام غیر شفاف با دست های پشت پرده و بازیگران اصلی مخفی و معاملات غیر قابل پیگیری است که پولشویی، فرار مالیاتی، جذابیت برای بازارهای مواد مخدر و قاچاق و…را با خود دارد مخصوصا منجر به دور زدن حاکمیت ملی شده وقدرت اقتصادیسیاسی کشور از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی های فرا ملیِ قرار خواهد گرفت که اگر ساز و کار آن به دست کشور نباشد همانگونه که کارشناسان گفته اند یک خطر ملی را به دنبال خواهد داشت. و قرآن کریم می فرماید: «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»(احزاب ۱۴۱) در هر حال اگر روزی پول الکترونیکیبا ساز و کاری ابداع شود که این احتمال غرر، خطر و مجهول بودن را نداشته باشد و با حمایت بانک مرکزی و پشتوانه ملی باشد چون «موضوع» آن تغییر کرده حکم هم روی همین موضوع جدید می رود و فقها بحث دیگری خواهند داشت. اما تا کنون شاهدیم کارشناسان بانک مرکزی نسبت به بیت کوین هشدار داده اند.

در اینجا سوالات فقهی و شرعی مطرح است که کاربران و مقلدان نیازمند پاسخ شرعی هستند تا بتوانند تکلیف خود را درباره این موضوع مهم اقتصادی بدانند و به آن عمل کنند. استخراج و خرید و فروش ارز دیجیتال یا همان بیت کوین چه حکمی دارد؟ آیا از نطر فقهی تولید آنها شرعی است؟ آیا معامله و خرید و فروش و سود حاصله از ارز دیجیتال جایز و حلال است؟در اینجا پاسخ برخی از مراجع عظام تقلید را بیان می کنیم. البته عمده جواب های ارائه شده از سایت اسلام کوئست استخراج شده است. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) به شرح ذیل است:

حضرت آیت الله خامنه‌ای

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: از مقام معظم رهبری پاسخی در این زمینه به دست ما نرسیده است.

توجه به اینکه مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا نداده اند، این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه نفیا و اثباتا نظری داده نشده است. در واقع نه حکم به حرمت می دهند و نه اجازه فعالیت را می دهند؛ لذا وظیفه مقلدین معظم له، از آنجا که مرجع تقلید نظر نداده، وظیفه عمل به احتیاط است. مقلدین ایشان باید با رعایت قانون فقهی «الاعلم فالاعلم» به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

سوال: خرید و فروش بیت کوین چه حکمی دارد؟

با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد از جمله اینکه: منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالبا اعتبار آن از سوی دولت ها پذیرفته نشده است و همچنین منشاء سوء استفاده های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.

جواب: با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم.

حضرت آیت الله نوری همدانی

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: ورود در این معاملات اشکال دارد.

حضرت آیت‌الله سید‌علی سیستانی

سوال: حکم خرید و فروش بیت کوین چیست؟ 

جواب: خرید و فروش آن دارای اشکال و حرام است.

حضرت آیت الله وحید خراسانی

سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟

جواب: خرید و فروش آن باطل است.

حضرت آیت الله شبیری زنجانی

سوال: معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟

جواب: چنانچه استفاده از این گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.

نظرات فقهی و شرعی آیات عظام و مراجع سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) برگرفته از سایت اسلام کوئست و نظر حضرت آیت الله خامنه ای، از سایت لیدر گرفته شده است.

بیت کوین همانند موضوعات دیگر دارای آثار مثبت و منفی و زیانباری به همراه دارد. یکی از مواردی کهبیت کوین به آن شهرت دارد، نوسانات قیمت آن است. وجود افزایش های بزرگ و سریع و همچنین کاهش های چشمگیر در قیمت آن عجیب و غریب نیست. در هر حال برای بررسی بیشتر بیت کوین از منظر فقه، باید دو سطح شخصی و حکومتی را مدنظر قرار داد؛ سطح فقه شخصی که به مسائل نگاه شخصی دارد و سطح فقه حکومتی که با نگاه کلان و سیستماتیک به موضوعات و نهادها می پردازد. بیت کوین از جمله پدیده­ هایی است که مراکز فقهی هنوز به طور جدی در بحث موضوع ­شناسی آن ورود نکرده ­اند و به همین دلیل احکام فقهی و شرعی متناسب با آن شکل نگرفته است.

بر اساس استفتائات که از مراجع تقلید درباره حکم شرعی معاملات بیت کوین شده است. به جز مقام معظم رهبری و آیت الله شبیری زنجانی، سایر مراجع تقلید حکم به بطلان آن داده و چنین معاملاتی را جایز نمی دانند. مقام معظم رهبری در این باره تاکنون چون فتوایی نداده اند، مقلدین ایشان در این زمینه یا باید احتیاط کرده و از چنین معاملاتی احتیاط کنند و یا در این موضوع از مرجع تقلید دیگری تقلید نمایند. اما آیت الله شبیری زنجانی آن را در صورتی جایز نمی دانند که موجب مفسدۀ اقتصادی مانند پولشویی یا فرار مالیاتی و…باشد.

نظر ایت الله سیستانی نیست که توی منبع ذکر کردید.

“ظرات فقهی و شرعی آیات عظام و مراجع سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) برگرفته از سایت اسلام کوئست و نظر حضرت آیت الله خامنه ای، از سایت لیدر گرفته شده است.”

سلام علیکم؛از انتقادی که داشتین سپاسگزاریم.انتقادتتون بجا و بسیار عالی بود.با دفتر آیت‌الله سیستانی تماس گرفته و استفتاء شد.ایشان خرید و فروش بیت‌کوین را دارای اشکال و حرام می‌دونند.باز هم به ما سر بزنید.

سلامرهبر میفرمایند تابع قانون باید باشیدقانون هم نگفته جرمه بلکه مجوز استخراج بیت کوین رو هم صادر کردن، خب بیت کوینی که استخراج میشه رو نمیخورن باید بفروشن، پس خرید و فروشی صورت میگیره که قانون منعی برای اون نذاشته در نتیجه نظر رهبر هم بر جرم نبودن محرز هست و چون گفتن مطابق قانون جمهوری اسلامی ایران پس مقلدین رهبری میتونن در ارز دیجیتال فعالیت داشت باشن

کاش اول از مراجع محترم می‌پرسیدند که میدونید ارز دیجیتال اصلا چی هست؟اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِبجای خدا باید علما حرام و حلال رو مشخص کنند و ما هم که عقل نداریم.نظر علما درباره بیت کوین

اماده ایم دیدگاه های علمی شما رو منعکس کنیم

با سلامدفتر آیت الله سیستانی در پاسخ به حکم خرید و فروش ارز دیجیتال گفته اند معظم له ورود در این معاملات را اجازه نمی دهندو پوشیده نیست که میان این دو جواب تفاوت وجود دارد

با سلاممن چون خیلی برام مهم بود از دفتر آیت الله سیستانی استفتاء کردم، حتی ایمیل زدم از طریق سایت و جواب ارسال کردن بدین شرح؛بسمه تعالى

حضرت آقا مدّ ظله در این مورد اظهار نظر نمی فرمایند، و مکلف در این مسأله می تواند ـ با رعایت ضوابط ـ به مجتهد اعلم بعدی رجوع کند.

موفق باشید

http://www.sistani.orgدفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی سیستانى – بخش استفتائات

با سلام و صلوات بر محمد(ص) و خاندان پاکش.اگه دروغ میگید در مورد فتوای آیت الله سیستانی خدا ازتون نگذره و به عذاب الهی دچار بشید چون باعث میشید خیلی ها که به نوعی شغلشون شده و دقدقه حلال و حرام دارن، دچار اشتباه و نگرانی‌های ذهنی در مورد حرام بودن کار و درآمد‌شون بشن! من تا جایی که در وبسایت آیت الله سیستانی دیدم ایشون در مورد بیتکوین و رمزارزها حکمی نداده بودن و فقط در مورد خرید پول و نگهداری آن برای افزایش سود فرموده بودن اشکالی ندارد.و چون من خودم مدت ها در مورد رمزارزها و بیتکوین تحقیق کردم حکم نوعی پول جهانی و همچنین از جهاتی حکم طلای دیجیتال را دارد(من ساده اش رو گفتم وگرنه مسائل فنی پیچیده ای دارد و احتیاج به مقاله ای چند صد صفحه‌ای میباشد) به طوری که در سال اخیر موسسات بزرگ مالی در سراسر دنیا بخشی از پرتفلیو خودشون رو در کنار طلا به این ارز دیجیتال اختصاص دادن. که اتفاقا به ضعیف شدن پول ابر قدرتهایی مثل آمریکا و در نتیجه قدرت اقتصادی و سیاسیشون و در نهایت هژمونی‌شان کمک میکند. و هر چی با خودم کلنجار میرم از جهات مختلف اشکالی در این پول نمیبینم جز سفته بازی که در مورد ارزهای دولتی(فارکس) و طلا و بورس هم سفته بازی وجود دارد حتی خیلی بیشتر از بیت‌کوین پس بستگی به استفاده‌ی سالم افراد دارد و به خودی خود مشکلی ندارد، حتی ایرادی که از سوی بعضی بهش وارد میشه که باهاش مواد مخدر و کارهای خلاف و جرم و اخاذی صورت میگیره بدلیل ناشناس بودن دو طرف معامله (اتفاقا راه حل هایی برای شناسایی طرفین معامله وجود دارد و حتی رهگیری و جابجایی تراکنشات رو شفاف‌تر و دقیق‌تر از معاملات سنتی و بانکی میکنه) و اینکه بوسیله‌ی پول‌های کاغذی دولتی صدها برابر بیتکوین خرید و فروش مواد مخدر و جرم و جنایت صورت میگیره ،پس این دلیل به طور قطع رد میشه، چنانچه در اوایل ورود اینترنت به جهان ایرادی که بهش گرفته میشد این بود که اینترنت یک مکان ناامن و فساد‌زا هست فقط برای دیدن فیلم‌های جنسی و پورن،خرید و فروش دراگ و مواد مخدر و ازین قبیل مسائل، در صورتی که امروزه روشن هست که همونطور میتونیم از اینترنت استفاده ناسالم و شیطانی کنیم صدها برابرش میشه ازش استفاده مثبت کرد(واقعا یه لحظه فکر کنیم اگه اینترنت نبود چجوری تو این یکسال دوران کرونا با هم تماس تصویری میگرفتیم برای ادای واجب صله‌ی رحم از نزدیکان و همچنین آموزش دانش آموزان و ده ها موارد مفید دیگر)…در کل مخالفت با تکنولوژی از نظر عقلی کار درستی نیست و باید ساماندهی بشه نه اینکه از بیخ و بن بزنیم!چه نخوایم چه بخوایم این پول عصر جدید هست و به زودی بانکداری سنتی کنار گذاشته میشه در سراسر دنیا و بلاکچین و قراردادهای هوشمندی مثل اتریوم و بیتکوین و دیگر رمزارزها همان نقش مراودات بانکی، پول، طلا و ذخیره ارزش رو بازی خواهند کرد .البته من از نظر فقه چیزی نمیدونیم و فقط نظرات شخصی خودم رو بیان کردم و امید این رو دارم که مراجع بزرگوار حتما با مطالعه و آگاهی کامل که انشالله و حتما دارند در این مورد فتوا صادر فرمایند.«ن والقلم وما یسطرون»در پناه حق

آقا خدا خیرت بده، نظرتون جامع بود…منم دغدغه ای داشتم که رفع شد….آخه ما که نمیتونیم از تکنولوژی عقب بمونیم بعد فقها بشینن تا رسمی و قطعی شد ، تازه فکر کنند و نظر بدهند….مثل قضیه ی ویدیو اول انقلاب که گفتند حرام و خیلی از کسایی که وارد کردن و گفتند پولشون حرامه و…….ولی الان تو دفتر همشون هست… واقعا خیلی تشخیص کار درست از غلط سخته، امیدوارم امام زمان ظهور کنند…

سلام ،متاسفانه اطلاعات نگارنده درباره ی موضوع رمز ارز بسیار پایین و سطحی بوده ،نه از منظر موضوع شناسی نه از نظر تطبیق آن با احکام شرعی و نه از نظر فقه حکومتی دقت و عمق نگرش کافی را ندارد، ونسبت دادن اینگونه نظرات به فقها و حوزه نیز باعث ضربه به فقه فقاهت و دیدگاه اهل علم به حوزه می شود.

همه رمز ارزها که مث بیت کوین نیاز به ماینر نداره یعنی حکم مابقی ارزها هم مثل بیت کوین هستش؟

باسلام‌متاسفانه اطلاعات دوستان درباب رمزارز ها بسیار ساده انگارانه و سطحی بینانه بود و متاسفانه مراجع تقلید که اکثریتشون حکم‌به منع ارز رمزها دادن به طور مسلم از این سیستم‌کاملا بی اطلاع و بر اساس بیانات و تفکرات اشتباه فتوا دادن ، اینکه در زمینه رمز ارزها امکان تخلفات یا کاراهای خطا وجود دارد حرف اشتباهی نیست ولی در همه زمینه ها حتی تلفن همراه یا کامپیوتر هم امکان انواع تخلفات وجود داره پس آیا میشه استفاده از کامپیوتر رو حرام اعلام کنیم ؟! درباب ناشناس بودن اشخاص در حین معامله ، امروزه اکثریت صرافی ها شناخته شده در جهان از افراد احراز هویت میکنن و تازه اگه اینکارو هم‌نکنن خود صرافی به عنوان وکیل اقدام‌به خرید و فروش رمز ارز به مشتریانش میکنن پس این قضیه نیز صادق نیست ، اما درباره مالیت داشتن یا نداشتن ارز رمزها به علت مجازی بودنش این یک چیز جدید در عصر جدید هست که ایجاد شده امروزه اشخاصی اقدام به خرید فروش اپلیکیش های مختلف یا بازی های اینترنتی یا خریدو فروش های مجازی مثل سهام ها که جنبه مجازی دارن میکنن پس مالیت دیگر مثل ۲۰۰سال قبل تنها مختص به اشیا نخواهد بود و بقیه موارد …. متاسفانه بسیاری از مراجع با بی اطلاعی کامل نسبت به ارزرمزها نسبت به اون فتوا دادن که به عقل ناقص من مردوده

سلام خودتان باید تحقیق و بررسی کنید من در یک سایت دیگر دیدم که بخشی ازش ​نوشته بود :  رهبر معظم انقلاب آن را به قانون موکول می‌کنند. قانون یعنی که مجلس تصویب کند و شورای نگهبان تأیید کند. البته رهبر معظم انقلاب تأیید و تصویب نهاد‌هایی مانند بانک مرکزی را هم مجاز می‌دانند. حال درباره رمزارز‌ها بانک مرکزی مصوبه‌ای دارد که سال ۹۸ تبصره‌ای هیأت وزیران به آن اضافه کرد به این صورت که برخی افراد می‌توانند با مجوز وزارت صنایع و معادن برای واردات کالا به استخراج رمز ارز بپردازند. اما درباره خرید و فروش رمز ارز و یا برای سرمایه‌گذاری و اینکه بخریم تا گران شود، قانون چنین اجازه‌ای نداده است و طبق نظر رهبر معظم انقلاب اگر خرید و فروش طبق قانون نباشد جایز نیست. منبع : http://www.farsnews.ir

با سلام لطفا دوباره بررسی و متن را به روز کنید من در چند سایت دیگر دیدم نوشته بودند به نظر می آید  حضرت آیت‌الله خامنه‌ای :  استخراج، خرید و فروش ارز دیجیتال چه حکمی دارد؟ جواب: حکم آن، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.

سلام متاسفانه مراجع در ۱۰۰۰ سال قبل موندن و تمایلی ندارن به آینده سلام کننانتظاری هم نیست طرف با ۸۰-۹۰- ۱۰۰ سال سن بیاد درک کنه که ارزدیجیتال چیه دیفای چیه بلاکچین چیکار میکنه و متاورس یعنی چی…

معرفت در گرانیست به هر کس ندهند پر طاووس قشنگ است به کرکس ندهند اونهایی که مومن واقعی هستند بدانند که کسانی در ارز دیجیتال از نوع قمار استفاده میکنند و عملا این پول رو به قمار آلوده میکنند این پیام از بنده خدا به همه آزادگان هست نه آنهایی که در گیر قانون و غیره هستند.

باسلام حقا مراجع معظم ما نشان داده اند بعد از ۱۰سال آپدیت میشوند البته نه همه شان و این مایه خیانت و ظلم بزرگ در حق مردم است جالبه کسی نیست از مراجع بپرسه چرا تو قضیه بورس که مردم بدبخت شدن هیچ کدومشون بنفع مردم حکم نداد کفن پوش نشد یعنی خدا العیاذ بالله گفته گور پدر مردم درک که ضرر می کنن مهم فقط جیب روحانیت و حوزه علمیه است بخدا اینطور نیست انشالله امام زمان ظهور کنه و خودش این آقایون رو آگاه کنن البته من نوکر و خاک پای رهبرم حضرت آقا هستم جالبه که بخاطر درایت بالا و دید موسع شون فتوایی ندادن تا خیلی ابهامات برطرف بشه که اون موقع مثل خیلی از این هایی که حکم دادن سیاهی واسه ذغال نمونه

. «بازنشر مطالب با ذکر منبع مانعی ندارد»

مهر نوشت: بیت کوین که این روزها به عنوان یک صنعت از آن یاد می‌شود؛به دلیل مصرف برق زیاد با واکنش تند دولت مواجه شده است. همچنین مراجع نظرات متفاوتی در این خصوص دارند.

 در چند ماه گذشته تعداد استخراج‌کنندگان بیت کوین در ایران به بیشترین حد خود رسیده است، تا جایی که وزارت نیرو این کار را به دلیل مصرف زیاد برق ممنوع اعلام کرده است، اما روز گذشته فیروزآبادی، رئیس شورای عالی فضای مجازی روز گذشته اعلام کرده است: «قانونی برای فعالیت ماینینگ در کشور نداریم و به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم آنچه هم‌اکنون توسط عده‌ای از مردم انجام می‌شود، خلاف قانون است. چون قانونی وجود ندارد که با آن مغایرت داشته باشد.» ظاهراً انفعال در زمینه قانون‌گذاری حوزه ارز دیجیتال، موجب می‌شود کسانی که قصد وارد شدن به این حوزه را دارند، به نوعی با سردرگمی روبه‌رو شوند. اما نظر مراجع در این بین متفاوت است:

آیت‌الله مکارم‌شیرازی: «با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد».

آیت‌الله وحیدخراسانی: «خرید و فروش آن باطل است.»

آیت‌الله شبیری‌زنجانی: «چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.»نظر علما درباره بیت کوین

آیت‌الله صافی‌گلپایگانی: «حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم».

آیت‌الله نوری‌همدانی: «ورود در معامله پول‌های مجازی اشکال شرعی دارد.»

اما از سوی دفتر مقام معظم رهبری نفیا و اثباتا نظری داده نشده است. در واقع نه حکم به حرمت می‌دهند و نه اجازه فعالیت را می‌دهند؛ لذا وظیفه مقلدین معظم‌له، از آنجا که مرجع تقلید نظر نداده، وظیفه عمل به احتیاط است.
 

2323

دوران قبل از کنکور با هیجانات و اضطراب‌های خاصی همراه است. دانش‌آموزان در تب و تاب خواندن و مرور درس‌های خود از سال نهم تا دوازدهم هستند.

تمامی حقوق این سایت برای خبرآنلاین محفوظ است.
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright © 2018 khabaronline News Agancy, All rights reservedنی نی سایت

• 
  گفتاردرمانی مشهد
• 
  لیست مشاوره درسی شیراز
• 
  فيزيوتراپي در تهران
• 
  فوق تخصص لاپاراسکوپی شیراز
• 
  درمانگاه های شبانه روزی زاهدان